Praca zdalna według ustawy covidowej
Jedyne regulacje dotyczące pracy zdalnej zawarte w powszechnie obowiązujących przepisach zostały wprowadzone w drodze ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.).
Ustawa covidowa wprowadza i reguluje pracę zdalną w drodze jednego ogólnego przepisu, którą definiuje jako: (i) praca wykonywana na polecenie pracodawcy, (ii) praca określona w umowie o pracę, (iii) praca wykonywana poza miejscem jej stałego wykonywania, (iv) praca wykonywana przez czas oznaczony. Istotne jest przy tym, że wszystkie ww. elementy muszą być spełnione łączne, aby można było mówić o pracy zdalnej w rozumieniu ww. ustawy.
Przepis ustawy covidowej nie wskazuje, w jakiej formie pracodawca powinien wydać pracownikowi polecenie wykonywania pracy zdalnej, stąd należy uznać, że polecenie może być wydane w dowolnej formie, zarówno ustnie, jak i pisemnie, w tym w formie e-mailowej. Pracodawca powinien sprecyzować przez jaki okres pracownik powinien pracować poza miejscem stałego wykonywania pracy.
Z uwagi na okoliczność, że mamy do czynienia z poleceniem służbowym, pracownik co do zasady nie ma możliwości odmowy wykonania polecenia pracodawcy. Polecenie wykonywania pracy zdalnej może być cofnięte w każdym czasie. Pracownik może być zatem z dnia na dzień poproszony o powrót do pracy w biurze bez żadnego uzasadnienia.
Narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca. Ustawa przewiduje również możliwość korzystania przez pracownika podczas wykonywania pracy zdalnej z narzędzi lub materiałów niedostarczonych przez pracodawcę. Z tytułu wykonywania pracy zdalnej pracownik nie może żądać od pracodawcy zwrotu kosztów związanych z pracą z domu.
Istotne jest, że ustawa covidowa nie wprowadza obowiązku konsultowania przez pracodawcę ze Związkami Zawodowymi zamiaru wprowadzenia pracy zdalnej w drodze polecenia służbowego. Niewykluczone jednak, że w określonym stanie faktycznym może zaistnieć spór pomiędzy danym pracodawcą a Związkami Zawodowymi co do konieczności konsultacji prowadzenia pracy zdalnej w oparciu o przepisy ustawy covidowej, w szczególności, jeśli polecenie pracodawcy miałoby obejmować całość/większość pracowników.
Ustawa covidowa przewiduje pracę zdalną tylko w celu przeciwdziałania COVID-19, a zatem ustawa nie reguluje sytuacji, kiedy pracodawca zamierza wprowadzić prace zdalną wychodząc naprzeciw oczekiwaniom pracowników i kierując się ich interesem. Ustawa covidowa zatem nie reguluje znanym rynkowi pracy zjawiskom tzw. homeworkingu lub home office, rozumianym jako wykonywanie pracy poza zakładem pracy w sposób okazjonalny.
W interesie każdego pracodawcy jest wprowadzenie pracy zdalnej w sposób właściwy i zgodny z przepisami. Jednakże, aby mieć pewność, czy na pewno tak jest w danym zakładzie pracy, wymaga to konsultacji ze specjalistą z zakresu prawa pracy.
